Phaoloâ ñaõ vieát cho Timoâtheâ:
Haõy giöõ chính mình con vaø söï daïy doã cuûa con; phaûi beàn ñoã trong moïi söï ñoù, vì laøm nhö vaäy thì con vaø keû nghe con seõ ñöôïc cöùu (1Tim 4:16).
Tröôùc heát, moãi moät muïc sö neân ghi nhôù lôøi khuyeán caùo naày vaøo loøng, chuù yù caån thaän, ñoái vôùi chính ngöôøi ñoù, bieát chaéc raèng ngöôøi ñoù ñang laøm göông maãu tin kính.
Thöù hai, ngöôøi ñoù neân chuù yù caån thaän söï daïy doã cuûa mình, bôûi vì söï cöùu roãi ñôøi ñôøi cuûa ngöôøi ñoù vaø cuûa nhöõng ngöôøi laéng nghe ngöôøi ñoù phuï thuoäc vaøo nhöõng gì ngöôøi ñoù daïy, nhö Phaoloâ ñaõ vieát caâu treân.[1] Neáu moät muïc sö cöù khaêng khaêng giöõ laáy giaùo lyù sai laàm cuûa mình hoaëc boû qua vieäc daïy leõ thaät cho ngöôøi ta, thì keát quaû coù theå laø thaûm hoïa ñôøi ñôøi cho oâng vaø nhöõng ngöôøi khaùc.
Tuy vaäy, khoâng coøn phaûi bieän baïch ñoái vôùi muïc sö moân ñoà moân ñoà daïy giaùo lyù sai traät, vì Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ ban cho oâng Ñöùc Thaùnh Linh vaø Lôøi cuûa Ngaøi ñeå daãn daét oâng vaøo leõ thaät. Traùi laïi, nhöõng vò muïc sö coù ñoäng cô sai traät thöôøng chæ hoïc veït nhöõng söï giaûng daïy phoå bieán cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, maø khoâng nguyeân cöùu Lôøi cho chính mình, vaø deã bò sai traät trong giaùo lyù vaø söï daïy doã cuûa hoï. Söï an toaøn ñeå choáng laïi ñieàu naày laø vò muïc sö ñoù phaûi thanh taåy loøng mình, ñeå bieát chaéc raèng ñoäng cô cuûa mình laø (1) laøm haøi loøng Chuùa vaø (2) giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi khaùc chuaån bò saün saøng ñöùng tröôùc maët Chuùa Gieâ-su, hôn laø trôû neân giaøu coù, quyeàn theá hoaëc noåi tieáng cho rieâng mình. Ngoaøi ra, ngöôøi ñoù phaûi sieâng naêng nghieân cöùu Lôøi Chuùa ñeå ngöôøi ñoù coù söï hieåu bieát thaáu ñaùo vaø quaân bình veà Lôøi Chuùa. Phaoloâ cuõng vieát cho Timoâtheâ,
Haõy chuyeân taâm cho ñöôïc ñeïp loøng Ñöùc Chuùa Trôøi nhö ngöôøi laøm coâng khoâng choã traùch ñöôïc, laáy loøng ngay thaúng giaûng daïy lôøi cuûa leõ thaät (2Tim 2:15).
Vieäc ñoïc, nghieân cöùu vaø suy gaãm Lôøi Chuùa neân laø ñieàu kyû luaät maø ngöôøi muïc sö phaûi thöïc haønh lieân tuïc. Ñöùc Thaùnh-Linh seõ giuùp oâng hieåu Lôøi Ñöùc Chuùa Trôøi toát hôn khi ngöôøi ñoù sieâng naêng nghieân cöùu, thì chaéc chaén raèng vò muïc sö ñoù seõ “dieãn giaûi chính xaùc Lôøi Leõ Thaät”. Moät trong nhöõng nan ñeà lôùn nhaát trong Hoäi thaùnh ngaøy hoâm nay laø caùc muïc sö giaûi thích sai Lôøi Chuùa vaø haäu quaû daãn daân söï ñeán choã sai laïc vì côù söï daïy doã cuûa hoï. Vieäc naày coù theå khaù nghieâm troïng. Gia-cô ñaõ caûnh baùo,
Hôõi anh em, trong voøng anh em chôù coù nhieàu ngöôøi töï laäp laøm thaày, vì bieát nhö vaäy, mình seõ phaûi chòu xeùt ñoaùn caøng nghieâm hôn (Gia-cô 3:1).
Vì lyù do naày, baét buoäc ngöôøi muïc sö moân ñoà moân ñoà phaûi bieát caùch giaûi thích Lôøi Chuùa, vôùi muïc tieâu hieåu bieát ñuùng vaø truyeàn ñaït ñuùng noäi dung yù nghóa cuûa ñoaïn vaên ñoù muoán noùi.
Vieäc giaûi thích ñuùng Lôøi Chuùa gioáng nhö vieäc giaûi thích lôøi cuûa baát cöù ngöôøi naøo khaùc. Neáu chuùng ta muoán hieåu ñuùng yù muoán noùi cuûa baát kyø taùc giaû naøo hoaëc dieãn giaû naøo, thì chuùng ta phaûi aùp duïng caùc quy taéc giaûi thích naøo ñoù, caùc quy taéc ñoù döïa treân söï hieåu bieát thoâng thöôøng. Trong chöông naày, chuùng ta seõ xem xeùt ba quy taéc quan troïng nhaát veà vieäc giaûi thích Kinh thaùnh ñuùng ñaén. Caùc quy taéc ñoù laø, (1) ñoïc caùch coù hieåu bieát, (2) ñoïc theo vaên maïch vaø (3) ñoïc moät caùch thaønh thaät.
Quy taéc soá 1: Ñoïc caùch coù hieåu bieát. Giaûi thích nhöõng gì baïn ñoïc theo nghóa ñen neáu khoâng coù yù ñònh roõ raøng ñöôïc hieåu theo nghóa boùng hoaëc nghóa töôïng hình
(Rules #1: Read intelligently. Interpret what you read literally unless it is obviously intended to be understood as figurative or symbolic).
Cuõng gioáng nhö taát caû caùc loaïi vaên chöông, Kinh thaùnh chöùa ñöïng ñaày nhöõng phöông phaùp tu töø, chaúng haïn nhö aån duï, cöôøng ñieàu hoùavaø nhaân hoïc. Nhöõng phöông phaùp naày neân ñöôïc giaûi thích ñuùng nhö vaäy.
Pheùp aån duï laø söï so saùnh töông ñoàng giöõa hai vaät cô baûn khoâng gioáng nhau. Kinh thaùnh chöùa ñöïng nhieàu aån duï. Moät aån duï coù theå ñöôïc thaáy trong lôøi Cuûa Ñaáng Christ trong suoát Böõa Tieäc Cuoái Cuøng (Tieäc Thaùnh):
Khi ñöông aên, Ñöùc Chuùa Gieâ-su laáy baùnh, taï ôn roài, beû ra ñöa cho moân ñoà maø raèng: “Haõy laáy aên ñi, naày laø thaân theå ta”. Ngaøi laïi laáy cheùn, taï ôn roài ñöa cho moân ñoà maø raèng: “Heát thaûy haõy uoáng ñi; vì naày laø huyeát ta, huyeát cuûa söï giao öôùc ñaõ ñoå ra cho nhieàu ngöôøi ñöôïc tha toäi” (Mat 26:26-28).
Coù phaûi Chuùa Gieâ-su ñaõ muoán noùi raèng baùnh Ngaøi ban cho moân ñoà cuûa Ngaøi laø thaân theå Ngaøi theo nghóa ñen vaø nöôùc nho hoï uoáng laø huyeát cuûa Ngaøi theo nghóa ñen khoâng? Söï hieåu bieát thoâng thöôøng baûo chuùng ta laø Khoâng. Kinh thaùnh noùi roõ raèng ñoù laø baùnh vaø nöôùc nho maø Chuùa Gieâ-su ñaõ ban cho hoï, vaø ñaõ khoâng noùi gì veà baùnh vaø nöôùc nho ñoù bieán thaønh thòt vaø huyeát theo nghóa ñen trong baát kyø thôøi ñieåm naøo vaøo luùc ñoù. Coù maët taïi Böõa Tieäc Cuoái Cuøng ñoù, caû Phierô laãn Giaêng ñeàu khoâng kyù thuaät laïi moät ñieàu nhö theá trong caùc thö tín cuûa hoï, vaø chaúng ñuùng chuùt naøo khi noùi raèng caùc moân ñoà chaéc ñaõ coù thôøi gian nhaøn haï döï phaàn vaøo böõa tieäc aên thòt ngöôøi!
Moät soá ngöôøi tranh luaän raèng, “Nhöng Chuùa Gieâ-su ñaõ noùi raèng baùnh vaø nöôùc nho laø thaân vaø huyeát cuûa Ngaøi, vì vaäy toâi seõ tin nhöõng gì Chuùa Gieâ-su ñaõ noùi!”
Ñaõ coù laàn Chuùa Gieâ-su ñaõ noùi raèng Ngaøi laø caùi cöûa (Giaêng 10:9). Coù phaûi Ngaøi ñaõ trôû thaønh caùi cöûa coù baûn leà vaø tay caàm ñeå cöûa theo nghóa boùng khoâng? Ñaõ coù laàn Chuùa Gieâ-su noùi raèng Ngaøi laø goác nho vaø chuùng ta laø nhaùnh (Giaêng 15:5). Coù phaûi Chuùa Gieâ-su ñaõ trôû thaønh goác nho theo nghóa ñen? Chuùng ta ñaõ trôû thaønh nhaùnh nho theo nghóa ñen? Ñaõ coù laàn Chuùa Gieâ-su ñaõ noùi raèng Ngaøi laø aùnh saùng cuûa theá gian vaø baùnh töø trôøi xuoáng (Giaêng 9:5; 6:41). Coù phaûi Chuùa Gieâ-su cuõng laø aùnh saùng maët trôøi vaø oå baùnh mình?
Roõ raøng, taát caû nhöõng töø ngöõ naày laø phöông phaùp tu töø ñöôïc goïi laø nhöõng aån duï, söï so saùnh cuûa hai vaät cô baûn khoâng gioáng nhau nhöng coù moät soá ñieåm töông ñoàng. Theo moät caùch naøo ñoù, Chuùa Gieâ-su gioáng nhö caùi cöûa vaø goác nho. Lôøi Chuùa Gieâ-su trong Böõa Tieäc Cuoái Cuøng cuõng laø nhöõng aån duï roõ raøng. Goác nho gioáng nhö huyeát cuûa Ngaøi (Theo moät caùch naøo ñoù). Baùnh mì gioáng nhö thaân theå Ngaøi (theo moät caùch naøo ñoù).
Nhöõng Nguï Ngoân Cuûa Ñaáng Christ (Christ’s Parables)
Nhöõng nguï ngoân cuûa Ñaáng Christ laø nhöõng so saùnh, gioáng nhö nhöõng aán duï, nhöng nhöõng so saùnh naày luoân coù töø gioáng nhö, nhö hoaëc gioáng vaäy. Nhöõng aån duï naày cuõng daïy doã nhöõng baøi hoïc thuoäc linh baèng caùch so saùnh nhöõng söï töông ñoàng giöõa hai söï vaät cô baûn khaùc nhau. Ñoù laø ñieåm quan troïng caàn ghi nhôù khi chuùng ta giaûi thích Kinh thaùnh; neáu khoâng chuùng ta coù theå phaïm loãi tìm nghóa trong moãi chi tieát nhoû nhaët cuûa moãi moät nguï ngoân. Nhöõng aån duï vaø so saùnh luoân ñaït ñeán choã keát thuùc trong söï töông ñoàng vaø khôûi ñaàu ôû choã baát töông ñoàng. Chaúng haïn, neáu toâi noùi vôùi vôï toâi, “Maét em gioáng nhö hoà bôi”, coù nghóa laø toâi muoán noùi raèng maét naøng xanh, say ñaém vaø haáp daãn. Toâi khoâng coù yù noùi raèng caù bôi trong ñoù, chim ñaäu treân ñoù, vaø noù bò ñoâng ñaù trong suoát muøa ñoâng.
Chuùng ta haõy xem ba nguï ngoân cuûa Chuùa Gieâ-su, taát caû nhöõng söï so saùnh, tröôùc tieân laø nguï ngoân ñaùnh caù:
Nöôùc thieân ñaøng cuõng gioáng nhö moät tay löôùi thaû xuoáng bieån, baét ñuû moïi thöù caù. Khi löôùi ñöôïc ñaày roài, thì ngöôøi ñaùnh caù keùo leân bôø; ñoaïn, ngoài maø choïn gioáng toát ñeå rieâng ra, ñem boû vaøo roå, coøn gioáng xaáu thì neùm ñi. Ñeán ngaøy taän theá cuõng nhö vaäy: Caùc thieân söù seõ ñeán vaø chia keû aùc vôùi ngöôøi coâng bình ra, neùm nhöõng keû aùc vaøo loø löûa; ôû ñoù seõ coù khoùc loùc vaø nghieán raêng (Mat 13:47-50).
Coù phaûi nöôùc thieân ñaøng vaø vieäc ñaùnh caù gioáng nhau veà maët cô baûn? Tuyeät ñoái khoâng! Nhöõng ñieàu naày khaùc nhau raát nhieàu, nhöng coù moät soá ñieàu töông ñoàng. Cuõng gioáng nhö caù bò ñaùnh giaù xeùt vaø chia ra laøm hai loaïi, loaïi toát vaø loaïi xaáu khi keùo töø löôùi leân, thì trong nöôùc thieân ñaøng cuõng gioáng nhö vaäy. Moät ngaøy kia keû aùc vaø ngöôøi coâng bình hieän ñang chung soáng vôùi nhau, seõ bò phaân chia. Nhöng ñoù laø choã nhöõng ñieàu töông ñoàng keát thuùc. Caù bôi, ngöôøi ñi. Ngöôøi ñaùnh caù chia caù ra. Caùc thieân söù seõ chia nhöõng keû aùc khoûi ngöôøi coâng bình. Caù ñöôïc ñaùnh giaù bôûi muøi vò aên ngon nhö theá naøo sau khi naáu leân. Ngöôi ta ñöôïc ñaùnh giaù bôûi söï vaâng lôøi hoaëc söï baát tuaân cuûa hoï ñoái vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi. Caù toát thì boû vaøo gioû vaø caù xaáu thì bò vöùt ñi. Ngöôøi coâng bình höôûng ñöôïc nöôùc Ñöùc Chuùa Trôøi vaø keû aùc bò neùm vaøo hoaû nguïc.
Nguï ngoân naày laø moät ví duï hoaøn haûo veà moãi moät aån duï vaø söï so saùnh laø söï so saùnh khoâng hoaøn haûo bieát döôøng bao veà maët cô baûn vì nhöõng söï vaät ñöôïc so saùnh ñoù khoâng töông ñoàng veà maët cô baûn. Chuùng ta khoâng muoán vöôït quaù yù ñònh cuûa ngöôøi noùi, cho raèng nhöõng ñieàu khoâng töông ñoàng thöïc söï laø nhöõng ñieàu töông ñoàng. Chaúng haïn, taát caû chuùng ta bieát raèng thöïc söï “caù toát” keát thuùc laø bò naáu trong löûa, vaø “caù xaáu” boû laïi trong vaøo nöôùc bôi ñi vaøo ngaøy khaùc nöõa. Chuùa Gieâ-su ñaõ khoâng ñeà caäp ñeán chuyeän ñoù! Chaéc ñieàu ñoù ñaõ ñi ngöôïc laïi muïc ñích cuûa Ngaøi.
Nguï ngoân cuï theå naøy khoâng daïy (khoâng quan taâm ñeán ñieàu ngöôøi ta noùi) moät chieán löôïc “truyeàn giaùo baèng caùch ñaùnh caù”, ôû ñoù chuùng ta noå löïc keùo moïi ngöôøi vaøo trong Hoäi thaùnh, toát vaø xaáu, duø hoï muoán ñi ñeán hay khoâng! Nguï ngoân naày cuõng khoâng daïy raèng baõi bieån laø nôi toát nhaát ñeå laøm chöùng. Nguï ngoân naày cuõng khoâng chöùng minh raèng söï Caát Leân cuûa Hoäi thaùnh seõ xaûy ra vaøo cuoái thôøi kyø Ñaïi Naïn. Nguï ngoân naày khoâng daïy raèng söï cöùu roãi cuûa chuùng ta hoaøn toaøn laø söï choïn löïa toái cao cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi vì caù ñöôïc choïn trong nguï ngoân naày coù lieân quan ñeán lyù do choïn löïa cuûa chuùng. Ñöøng goø eùp nhöõng yù nghóa khoâng baûo chöùng vaøo trong nguï ngoân cuûa Chuùa Gieâ-su!
Haõy Giöõ Söï Saün Saøng (Remaining Ready)
Ñaây laø moät nguï ngoân quen thuoäc khaùc nöûa cuûa Chuùa Gieâ-su, nguï ngoân Möôøi Ngöôøi Nöõ Ñoàng Trinh:
Khi aáy, nöôùc thieân ñaøng seõ gioáng nhö möôøi ngöôøi nöõ ñoàng trinh kia caàm ñeøn ñi röôùc chaøng reå. Trong caùc naøng ñoù, coù naêm ngöôøi daïi vaø naêm ngöôøi khoân. Ngöôøi daïi khi caàm ñeøn ñi thì khoâng ñem daàu theo cuøng mình. Song ngöôøi khoân khi caàm ñeøn ñi thì ñem daàu theo trong bình mình. Vì chaøng reå ñeán treã, neân caùc naøng thaûy ñeàu buoàn nguû vaø nguû guïc. Ñeán khuya, coù tieáng keâu raèng: Kìa, chaøng reå ñeán, haõy ñi ra röôùc ngöôøi! Caùc nöõ ñoàng trinh beøn thöùc daäy caû, söûa soaïn ñeøn mình. Caùc ngöôøi daïi noùi vôùi caùc ngöôøi khoân raèng: Xin bôùt daàu cuûa caùc chò cho chuùng toâi, vì ñeøn chuùng toâi gaàn taét. Nhöng caùc ngöôøi khoân traû lôøi raèng: Khoâng, e chaúng ñuû cho chuùng toâi vaø caùc chò; thaø caùc chò haõy ñi ñeán ngöôøi baùn daàu maø mua. Song trong khi hoï ñang ñi mua, thì chaøng reå ñeán; keû naøo chöïc saün, thì ñi vôùi ngöôøi cuøng vaøo tieäc cöôùi, vaø cöûa ñoùng laïi. Chaëp laâu, nhöõng ngöôøi nöõ ñoàng trinh khaùc cuõng ñeán vaø xin raèng: Hôõi Chuùa, hôõi Chuùa, xin môû cho chuùng toâi! Nhöng ngöôøi ñaùp raèng: Quaû thaät, ta noùi cuøng caùc ngöôi, ta khoâng bieát caùc ngöôi ñaâu. Vaäy, haõy tænh thöùc, vì caùc ngöôi khoâng bieát ngaøy, cuõng khoâng bieát giôø.
Baøi hoïc chính yeáu cuûa nguï ngoân naày laø gì? Ñieàu naày ñöôïc tìm thaáy trong caâu cuoái cuøng: Haõy tænh thöùc, vì caùc ngöôi khoâng bieát ngaøy, cuõng khoâng bieát giôø. Ñoù laø baøi hoïc caàn bieát.
Nhö toâi ñaõ ñeà caäp trong chöông tröôùc, Chuùa Gieâ-su ñaõ keå nguï ngoân cho caùc moân ñoà thaân caän nhaát cuûa Ngaøi (xem Mat 24:3; Maùc 13:3), hieån nhieân laø nhöõng ngöôøi ñang vaâng lôøi theo Ngaøi vaøo thôøi ñieåm ñoù. Vaäy nguï yù roõ raøng trong nguï ngoân naày laø söï thaät coù theå coù ñoái vôùi Phierô, Giaêng, Gia-cô vaø Anh-reâ khoâng saün saøng khi Chuùa Gieâ-su ñeán. Ñoù laø lyù do taïi sao Chuùa Gieâ-su ñaõ ñang caûnh baùo hoï. Do ñoù nguï ngoân naày daïy coù khaû naêng raèng nhöõng ngöôøi ñoù hieän taïi ñang saün saøng cho söï ñeán cuûa Ñaáng Christ coù theå khoâng chuaån bò khi Ngaøi thöïc söï ñeán. Taát caû möôøi ngöôøi nöõ ñoàng trinh ban ñaàu ñeàu saün saøng, nhöng naêm ngöôøi ñaõ khoâng coøn saün saøng. Neáu chaøng reå ñaõ ñeán sôùm hôn, thì chaéc taát caû möôøi ngöôøi ñeàu ñaõ ñöôïc vaøo cöûa ñeå döï tieäc cöôùi roài.
Nhöng yù nghóa cuûa naêm ngöôøi nöõ ñoàng trinh daïi vaø naêm ngöôøi khoân laø gì? Ñieàu ñoù coù chöùng minh ñöôïc raèng chæ moät nöõa caùc tín höõu coâng xöng seõ saün saøng khi Ñaáng Christ ñeán khoâng? Khoâng.
Coù phaûi chaøng reå ñeán vaøo luùc nöõa ñeâm cho bieát raèng Chuùa Gieâ-su seõ ñeán luùc nöõa ñeâm khoâng? Khoâng.
Taïi sao chaøng reå ñaõ khoâng yeâu caàu nhöõng ngöôøi nöõ ñoàng trinh khoân ngoan ñoàng caûm vôùi nhöõng ngöôøi baïn daïi cuûa hoï taïi cöûa? Neáu chaøng reå ñaõ yeâu caàu nhöõng ngöôøi khoân ñoàng caûm vôùi nhöõng ngöôøi daïi, thì chaéc ñaõ laøm hoûng toaøn boä quan ñieåm cuûa nguï ngoân, vì cuoái cuøng roài ngöôøi daïi chaéc cuõng ñaõ vaøo ñöôïc cöûa.
Coù leõ nguï ngoân ñaõ ñöôïc giaûi nghóa raèng vì nhöõng ngöôøi nöõ ñoàng trinh daïi khoâng coøn aùnh saùng nöõa vaø ñaõ ñi nguû, vaäy nhöõng tín höõu ngu daïi baét ñaàu böôùc ñi trong söï toái taêm thuoäc linh vaø nguû veà maët thuoäc linh roài, Vì vaäy cuoái cuøng daãn ñeán söï ñoaùn xeùt cuûa hoï. Coù leõ moät söï töông ñoàng coù theå ñöôïc tìm thaáy trong tieäc cöôùi cuûa nguï ngoân vaø tieäc cöôùi trong töông lai cuûa Chieân Con, nhöng bao laâu khoâng coù söï goø eùp nghóa trong nguï ngoân naày hoaëc nhöõng chi tieát khaùc cuûa noù thì söï giaûi nghóa coù theå caøng ñuùng höôùng chöøng ñoù.
Keát Traùi (Bearing Fruit)
Coù leõ söï giaûi nghóa hoaøn toaøn toài teä nhaát maø toâi ñaõ töøng nghe veà moät trong caùc nguï ngoân cuûa Ñaáng Christ laø söï giaûi nghóa nguï ngoân luùa mì vaø coû luøng cuûa moät muïc sö. Tröôùc tieân, chuùng ta haõy ñoïc nguï ngoân ñoù:
Ñöùc Chuùa Gieâ-su phaùn ví duï khaùc cuøng chuùng raèng: Nöôùc thieân ñaøng gioáng nhö ngöôøi kia gieo gioáng toát trong ruoäng mình. Nhöng ñöông khi ngöôøi ta nguû, thì keû thuø chuû ruoäng lieàn ñeán, gieo coû luøng vaøo trong luùa mì, roài ñi. Ñeán khi luùa mì lôùn leân, vaø troå boâng, thì coû luøng cuõng loøi ra. Caùc ñaày tôù cuûa chuû nhaø beøn ñeán thöa raèng: “Thöa chuû, chuû khoâng gieo gioáng toát trong ruoäng chuû sao? Vaäy thì coû luøng bôûi ñaâu maø ra?” Chuû ñaùp raèng: “AÁy laø moät keû thuø ñaõ laøm ñieàu ñoù”. Caùc ñaày tôù thöa raèng: “Vaäy chuû coù muoán chuùng toâi ñi nhoå coû ñoù chaêng?” Chuû raèng: “Chaúng neân, e khi nhoå coû luøng, hoaëc caùc ngöôi nhoå loän luùa mì ñi chaêng”. Haõy ñeå cho caû hai thöù cuøng lôùn leân cho ñeán muøa gaët; ñeán muøa gaët, ta seõ daën con gaët raèng: “Tröôùc heát haõy nhoå coû luøng, boù laïi töøng boù maø ñoát ñi; song haõy thaâu tröõ luùa mì vaøo kho ta” (Mathiô 13:24-30).
Baây giôø ñaây laø söï giaûi thich cuûa moät vò muïc sö noï:
Söï thaät laø khi luùa mì vaø coû luøng moïc leân, chuùng gioáng nhau. Khoâng ai coù theå noùi chuùng ta laø luùa mì hoaëc coû luøng. Trong Hoäi thaùnh vaø theá gian cuõng gioáng nhö vaäy. Khoâng ai coù theå phaân bieät ai laø Cô-ñoác-nhaân thaät ai laø nhöõng ngöôøi voâ tín. Hoï khoâng theå gioáng heät nhau ñöôïc bôûi hoï ñaõ soáng nhö theá naøo, vì nhieàu Cô-ñoác-nhaân khoâng coøn vaâng lôøi Ñaáng Christ nöõa chaúng khaùc hôn gì vôùi nhöõng ngöôøi voâ tín. Chæ coù Ñöùc Chuùa Trôøi môùi bieát loøng cuûa hoï, vaø Ngaøi seõ phaân loaïi hoï ra vaøo luùc taän theá.
Dó nhieân, ñoù khoâng phaûi laø quan ñieåm cuûa nguï ngoân luùa mì vaø coû luøng! Thöïc teá, nguï ngoân naày daïy raèng caùc tín höõu thöïc söï coù theå phaân bieät vôùi nhöõng ngöôøi khoâng tin. Chuù yù thaáy raèng caùc ñaày tôù ñaõ nhaän bieát coû luøng ñaõ ñöôïc troàng vaøo khi luùa mì troå boâng (xem c.26). Coû luøng khoâng keát quaû gì caû, ñoù laø caùch chuùng ñöôïc nhaän dieän ra moät caùch deã daøng laø coû luøng. Toâi nghó quan troïng laø Chuùa Gieâ-su ñaõ choïn nhöõng caâu coû luøng khoâng keát quaû ñeå ñaïi dieän cho nhöõng keû aùc seõ nhoùm laïi vaøo luùc taän theá vaø seõ bò neùm vaøo hoaû nguïc.
Nhöõng ñieåm cô baûn cuûa nguï ngoân naày roõ raøng: Nhöõng ngöôøi ñöôïc cöùu thöïc söï coù keát quaû; coøn nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc cöùu thì khoâng. Daãu raèng Ñöùc Chuùa Trôøi khoâng ñang ñoaùn phaït keû aùc khi hoï coøn ñang soáng giöõa nhöõng ngöôøi ñöôïc cöùu, nhöng moät ngaøy naøo ñoù Ngaøi seõ taùch hoï ra khoûi nhöõng ngöôøi coâng bình vaø neùm hoï vaøo hoaû nguïc.
Thöïc söï Chuùa Gieâ-su ñaõ coù lôøi giaûi nghóa cuûa nguï ngoân naày caùch cuï theå, vì vaäy khoâng caàn ngöôøi naøo ñoù tìm yù nghóa quan troïng naøo ngoaøi nhöõng gì Ngaøi ñaõ giaûi nghóa:
Baáy giôø, Ñöùc Chuùa Gieâ-su cho chuùng veà, roài vaøo nhaø; moân ñoà ñeán gaàn maø hoûi Ngaøi raèng: Xin thaày giaûi lôøi ví duï veà coû luøng trong ruoäng cho chuùng toâi. Ngaøi ñaùp raèng: Keû gieo gioáng toát, laø Con ngöôøi; ruoäng, laø theá gian; gioáng toát, laø con caùi nöôùc thieân ñaøng; coû luøng, laø con caùi quæ döõ; keû nghòch thuø gieo coû aáy, laø ma quæ; muøa gaët, laø ngaøy taän theá; con gaët, laø caùc thieân söù. Coøn ngöôøi ta nhoå coû luøng maø ñoát trong löûa theå naøo, thì ngaøy taän theá cuõng seõ nhö vaäy; Con ngöôøi seõ sai caùc thieân söù Ngaøi thaâu moïi göông xaáu vaø nhöõng keû laøm aùc khoûi nöôùc Ngaøi, vaø quaêng nhöõng ngöôøi ñoù vaøo loø löûa, laø nôi seõ coù khoùc loùc vaø nghieán raêng. Khi aáy, nhöõng ngöôøi coâng bình seõ choùi raïng nhö maët trôøi trong nöôùc cuûa Cha mình. Ai coù tai, haõy nghe! (Mat 13:36-43).
Cöôøng Ñieäu Hoùa (Hyperbole)
Phöông phaùp tu töø thoâng thöôøng thöù hai ñöôïc tìm thaáy trong Kinh thaùnh ñoù laø pheùp cöôøng ñieäu hoaù. Cöôøng ñieàu hoùa laø söï theâu deät coù chuû yù nhaèm muïc ñích nhaán maïnh. Khi ngöôøi meï noùi vôùi con cuûa mình, “Meï ñaõ keâu con veà nhaø aên côm caû ngaøn laàn roài,” ñoù laø pheùp cöôøng ñieäu hoùa. Ví duï veà pheùp cöôøng ñieäu hoùatrong Kinh thaùnh laø lôøi Chuùa Gieâ-su noùi veà vieäc caét tay phaûi cuûa ngöôi:
Laïi neáu tay höõu xui cho ngöôi phaïm toäi, thì haõy chaët maø lieäng noù cho xa ngöôi ñi; vì thaø chòu moät phaàn thaân theå ngöôi phaûi hö, coøn hôn laø caû thaân theå vaøo ñòa nguïc (Mat 5:30).
Neáu Chuùa Gieâ-su ñaõ coù yù muoán noùi theo nghóa ñen laø moãi moät ngöôøi trong chuùng ta duøng tay phaûi cuûa mình phaïm toäi theo caùch naøo ñoù, neân caét boû tay phaûi cuûa mình, thì chaéc haún moãi moät ngöôøi trong chuùng ta ñieàu maát caùnh tay phaûi. Caøng hôn theá nöõa, Chuùa Gieâ-su ñaõ ñang daïy chuùng ta raèng toäi loãi coù theå ñöa chuùng ta vaøo hoaû nguïc, caùch ñeå traùnh toäi loãi laø caát boû khoûi nhöõng ñieàu caùm doã vaø nhöõng ñieàu khieán cho chuùng ta vaáp ngaõ.
Pheùp Nhaân Hoïc (Anthropomorphism)
Phöông phaùp tu töø thöù ba maø chuùng ta gaëp phaûi trong Kinh thaùnh laø pheùp nhaân hoïc. Hình ngöôøi hoïc laø töø ngöõ aån duï nôi nhöõng thuoäc tính cuûa con ngöôøi ñöôïc gaùn cho Ñöùc Chuùa Trôøi vì côù ñang giuùp ñôõ chuùng ta hieåu Ngaøi. Chaúng haïn, chuùng ta ñoïc trong Saùng-theá-kyù 11:5:
Ñöùc Gieâ-hoâ-va beøn ngöï xuoáng ñaëng xem caùi thaønh vaø thaùp cuûa con caùi loaøi ngöôøi xaây neân (Saùng 11:5).
Ñaây laø pheùp nhaân hoïc coù theå vì ñieàu ñoù döôøng nhö khoâng ñuùng Ñöùc Chuùa Trôøi toaøn tri theo nghóa ñen ñaõ phaûi laën loäi töø treân trôøi xuoáng thaùp Ba-beân ñeå ñieàu tra nhöõng gì loaøi ngöôøi ñang xaây!
Nhieàu hoïc giaû Kinh thaùnh xem moãi moät lôøi Kinh thaùnh ñaõ moâ taû nhöõng phaàn cuûa thaân theå Ñöùc Chuùa Trôøi, chaúng haïn nhö caùnh tay, tai, muõi, maét vaø toùc cuûa Ngaøi nhö laø thuyeát hình ngöôøi. Chaéc chaén, hoï noùi, Ñöùc Chuùa Trôøi toaøn naêng thöïc söï khoâng coù nhöõng phaàn chi theå nhö theá nhö con ngöôøi coù.
Tuy nhieân toâi khoâng ñoàng yù vì nhieàu lyù do. Tröôùc tieân, vì Kinh thaùnh daïy roõ raøng raèng chuùng ta ñaõ ñöôïc taïo döïng neân theo aûnh töôïng cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi vaø gioáng nhö Ngaøi:
Ñöùc Chuùa Trôøi phaùn raèng: “Chuùng ta haõy laøm neân loaøi ngöôøi nhö hình Ta vaø theo töôïng Ta” (Saùng 1:26).
Moät soá ngöôøi chaéc ñaõ noùi chuùng ta ñöôïc taïo neân theo hình vaø töôïng cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi chæ trong yù thöùc maø chuùng ta coù söï töï nhaän thöùc, traùch nhieäm ñaïo ñöùc, khaû naêng lyù luaän. Tuy nhieân, chuùng ta haõy ñoïc moät caâu töông töï vôùi Saùng-theá-kyù 1:26, caâu noùi xaûy ra vaø chöông sau ñoù:
Vaû, A-ñam ñöôïc moät traêm ba möôi tuoåi, sanh moät con trai gioáng nhö hình töôïng mình, ñaët teân laø Seát (Saùng 5:3).
Ñieàu naày coù nghóa chaéc chaén raèng Seát gioáng cha cuûa mình veà dieän maïo beân ngoaøi. Neáu ñoù laø nhöõng gì noùi trong Saùng-theá 5:3, thì taát nhieân töø ngöõ gioáng nhö vaäy cuõng coù nghóa gioáng nhö nhau trong Saùng-theá 1:26. Kieán thöùc thoâng thöôøng vaø söï giaûi nghóa ñuùng ñaõ noùi leân ñieàu ñoù.
Hôn theá nöõa, chuùng ta coù moät soá moâ taû veà Ñöùc Chuùa Trôøi cuûa caùc taùc giaû Kinh thaùnh ñaõ thaáy Ngaøi. Chaúng haïn nhö, Moâi-se cuøng baûy möôi ba ngöôøi Y-sô-ra-eân khaùc ñaõ thaáy Ñöùc Chuùa Trôøi:
Ñoaïn, Moâi-se vaø A-roân, Na-ñaùp vaø A-bi-hu cuøng baûy möôi tröôûng laõo Y-sô-ra-eân ñeàu leân nuùi, ngoù thaáy Ñöùc Chuùa Trôøi cuûa Y-sô-ra-eân; döôùi chaân Ngaøi coù moät vaät gioáng bích ngoïc trong ngaàn, khaùc naøo nhö saéc trôøi thanh quang. Ngaøi chaúng tra tay vaøo nhöõng ngöôøi toân troïng trong voøng daân Y-sô-ra-eân; nhöng hoï ngoù thaáy Ñöùc Chuùa Trôøi, thì aên vaø uoáng (Xuaát 24:9-11).
Neáu baïn ñaõ hoûi Moâi-se Ñöùc Chuùa Trôøi coù chaân vaø tay khoâng, thì oâng ñaõ noùi gì?[2]
Tieân tri Ñanieân cuõng ñaõ thaáy khaûi töôïng veà Ñöùc Chuùa Cha vaø Ñöùc Chuùa Con:
“Ta nhìn xem cho ñeán chöøng caùc ngoâi ñaõ ñaët, vaø coù Ñaáng Thöôïng-coå ngoài ôû treân. AÙo Ngaøi traéng nhö tuyeát, vaø toùc treân ñaàu Ngaøi nhö loâng chieân saïch. Ngoâi Ngaøi laø nhöõng ngoïn löûa, vaø caùc baùnh xe laø löûa höøng. …Ta laïi nhìn xem trong nhöõng söï hieän thaáy ban ñeâm, naày, coù moät ngöôøi gioáng nhö con ngöôøi ñeán vôùi nhöõng ñaùm maây treân trôøi; ngöôøi tôùi ñeán Ñaáng Thöôïng-coå vaø bò daãn ñeán tröôùc maët Ngaøi. Ngöôøi ñöôïc ban cho quyeàn theá, vinh hieån, vaø nöôùc, haàu cho heát thaûy caùc daân, caùc nöôùc, caùc thöù tieáng ñeàu haàu vieäc ngöôøi. Quyeàn theá ngöôøi laø quyeàn theá ñôøi ñôøi chaúng qua ñi, vaø nöôùc ngöôøi khoâng bao giôø phaûi huûy phaù” (Ñanieân 7:9-10, 13-14).
Neáu baïn ñaõ hoûi Ñanieân neáu Ñöùc Chuùa Trôøi coù toùc traéng vaø coù hình daïng bôûi ñoù Ngaøi môùi coù theå ngoài treân ngoâi khoâng? Thì oâng ñaõ noùi gì?
Vôùi taát caû baèng chöùng nhö vaäy, toâi ñöôïc thuyeát phuïc Ñöùc Chuùa Trôøi, laø Ñöùc Chuùa Cha coù hình daùng vinh hieån gioáng nhö hình daùng cuûa moät ngöôøi ôû moät möùc ñoä naøo ñoù, maëc duø Ngaøi khoâng ñöôïc taïo neân bôûi thòt vaø huyeát, vì Ngaøi laø thaàn (Giaêng 4:24).
Laøm theá naøo ñeå cho baïn coù theå phaân bieät ñöôïc phaàn Kinh thaùnh naøo neân giaûi nghóa theo nghóa ñen vaø phaàn naøo neân giaûi nghóa theo nghóa boùng hoaëc theo töôïng hình? Ñieàu ñoù seõ coù theå deã daøng cho baát cöù ngöôøi naøo lyù luaän theo caùch loâ-gíc. Giaûi thích theo nghóa ñen neáu nhö khoâng coù söï thay theá coù hieåu bieát naøo khaùc ñeå giaûi nghóa nhöõng gì ñöôïc vieát theo nghóa boùng hoaëc töôïng hình. Chaúng haïn, caùc tieân tri Cöïu-öôùc vaø saùch Khaûi-huyeàn chöùa ñöïng nhieàu bieåu töôïng, moät soá ñöôïc giaûi thích roài, moät soá thì chöa. Nhöng nhöõng bieåu töôïng naày khoâng gaëp khoù khaên gì ñeå nhaän ra chuùng.
Quy taéc soá 2: Haõy ñoïc theo vaên maïch. Moãi moät ñoaïn Kinh thaùnh phaûi ñöôïc giaûi nghóa caên cöù treân nhöõng ñoaïn Kinh thaùnh xung quang vaø toaøn boä Kinh thaùnh. Boái caûnh lòch söû vaø vaên hoùacuõng seõ ñöôïc xem xeùt baát cöù khi naøo coù theå ñöôïc
(Rules #2: Read contextually, Every passage must be interpreted in light of the surrounding passages and the entire Bible. The historical and cultural context should also be considered whenever possible).
Vieäc ñoïc caùc caâu Kinh thaùnh maø khoâng xem xeùt ñeán vaên maïch vaø caùc caâu Kinh thaùnh lieân quan gaàn nhaát cuûa chuùng coù leõ laø nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán vieäc giaûi nghóa sai Kinh thaùnh.
Ñieàu naày coù theå khieán cho Kinh thaùnh noùi baát cöù ñieàu gì baïn muoán Kinh thaùnh noùi baéng caùch taùch lyù caùc caâu Kinh thaùnh ra khoûi vaên maïch. Chaúng haïn, coù phaûi baïn ñaõ bieát raèng Kinh thaùnh noùi Ñöùc Chuùa Trôøi khoâng toàn taïi? Trong Thi-thieân 4 chuùng ta ñoïc thaáy, “Khoâng coù Ñöùc Chuùa Trôøi” (Thi 14:1). Tuy nhieân, neáu chuùng ta muoán giaûi thích nhöõng lôøi naày chính xaùc, thì chuùng ta phaûi ñoïc nhöõng lôøi ñoù trong vaên maïch: “Keû ngu daïi noùi trong loøng raèng: “chaúng coù Ñöùc Chuùa Trôøi”” (Thi 14:1). Baây giôø caâu Kinh thaùnh coù nghóa khaùc hoaøn toaøn!
Moät ví duï khaùc nöõa: Ñaõ coù laàn toâi coù nghe moät muïc sö giaûng baøi giaûng veà nhu caàu cuûa caùc Cô-ñoác-nhaân laø caàn “ñöôïc baùp teâm baèng löûa”. OÂng ta ñaõ baét ñaàu söù ñieäp cuûa mình baèng caùch ñoïc nhöûng lôøi cuûa Giaêng Baùp-tít trong Mat 3:11: “Veà phaàn ta, ta laáy nöôùc maø laøm pheùp baùp teâm cho caùc ngöôi aên naên; song Ñaáng ñeán sau ta coù quyeàn pheùp hôn ta, ta khoâng ñaùng xaùch giaøy Ngaøi. AÁy laø Ñaáng seõ laøm pheùp baùp teâm cho caùc ngöôi baèng Ñöùc Thaùnh Linh vaø baèng löûa.”
Chæ döïa treân moät caâu naày, oâng ta ñaõ laøm neân moät baøi giaûng. Toâi nhôù lôøi oâng ta ñaõ noùi, “Bôûi vì quyù vò ñöôïc baùp-teâm Thaùnh-Linh khoâng thì chöa ñuû! Chuùa Gieâ-su cuûa muoán quyù vò baùp-teâm baèng löûa, gioáng nhö Giaêng Baùp-tít ñaõ coâng boá!” OÂng ta ñaõ tieáp tuïc giaûi nghóa raèng ñaõ moät khi chuùng ta ñöôïc “baùp teâm baèng löûa,” thì chuùng ta seõ ñaày loøng soát saéng cho coâng vieäc Chuùa. Cuoái cuøng oâng ta ñaõ keâu goïi ai muoán ñöôïc caàu nguyeän “baùp teâm baèng löûa”.
Thaät khoâng may, Vò muïc sö ñoù ñaõ phaïm moät loãi laàm kinh ñieån ñem moät caâu Kinh thaùnh ra khoûi vaên maïch.
Giaêng Baùp-tít ñaõ muoán noùi gì khi oâng noùi raèng Chuùa Gieâ-su seõ laøm baùp-teâm baèng löûa? Ñeå kieám caâu traû lôøi, taát caû chuùng ta caàn phaûi laøm laø ñoïc hai caâu Kinh thaùnh tröôùc ñoù, vaø moät caâu sau ñoù. Chuùng ta haõy baét ñaàu baèng hai caâu tröôùc noù. Giaêng ñaõ noùi ôû ñoù:
Vaø ñöøng töï khoe raèng: “AÙp-ra-ham laø toå chuùng ta; vì ta noùi cho caùc ngöôi raèng Ñöùc Chuùa Trôøi coù theå khieán ñaù naày sanh ra con caùi cho AÙp-ra-ham ñöôïc. Baây giôø caùi buùa ñaõ ñeå keà reã caây; vaäy heã caây naøo khoâng sanh traùi toát, thì seõ phaûi ñoán vaø chuïm”(Mat 3:9-10).
Tröôùc tieân chuùng phaûi bieát raèng phaàn toái thieåu caùc thính giaû cuûa Giaêng ngaøy ñoù bao haøm caû ngöôøi Do-thaùi, laø nhöõng ngöôøi cho raèng söï cöùu roãi cuûa hoï döïa treân huyeát thoáng hoï haøng cuûa hoï. Do vaäy, söù ñieäp cuûa Giaêng mang tính chaát truyeàn giaùo.
Chuùng ta cuõng bieát raèng Giaêng ñaõ ñang caûnh baùo nhöõng ngöôøi chöa ñöôïc cöùu ñang ôû trong söï nguy hieåm bò neùm vaøo löûa. Ñieàu naày döôøng nhö coù lyù khi keát luaän raèng “löûa” maø Giaêng ñaõ noùi ñeán trong caâu 10 laø cuøng moät loaïi löûa maø oâng ñaõ noùi trong caâu 11.
Söï thaät naøo caøng trôû neân roõ raøng hôn khi chuùng ta ñoïc trong caâu 12:
Tay Ngaøi caàm nia maø deâ thaät saïch saân luùa mình, vaø Ngaøi seõ chöùa luùa vaøo kho, coøn rôm raï thì ñoát trong löûa chaúng heà taét.
Trong caû caâu 10 vaø 12, löûa maø Giaêng ñang noùi ñeán laø löûa cuûa hoaû nguïc. Trong caâu 12, oâng ñaõ noùi caùch aån duï raèng Chuùa Gieâ-su seõ chia ngöôøi ta ra laøm hai nhoùm ngöôøi “luùa mì”, Ngaøi seõ “ñem caát vaøi kho,” coøn rôm ra, thì Ngaøi seõ ñoát “trong löûa chaúng heà taét”.
Caên cöù vaøo nhöõng caâu Kinh thaùnh xung quang, chaéc Giaêng ñaõ muoán noùi trong caâu 11 raèng Chuùa Gieâ-su seõ baùp teâm ngöôøi ta hoaëc laø baèng Ñöùc Thaùnh-Linh, neáu hoï laø nhöõng ngöôøi tin, hoaëc baèng löûa, neáu ñoù laø nhöõng ngöôøi voâ tín. Vì ñoù laø ñieàu muoán, neân khoâng moät ngöôøi naøo giaûng vôùi caùc Cô-ñoác-nhaân raèng hoï caàn ñöôïc baùp-teâm baèng löûa!
Ngoaøi vieäc xem xeùt vaên maïch gaàn nhaát cuûa nhöõng caâu Kinh thaùnh naày,thì chuùng ta cuõng neân xem kyõ heát Taân-öôùc. Chuùng ta coù theå tìm thaáy ñöôïc ví duï naøo trong saùch Coângvuï noùi raèng caùc Cô-ñoác ñaõ “ñöôïc baùp-teâm baèng löûa” khoâng? Khoâng. söï vieäc gaàn guõi nhaát laø söï moâ taû cuûa Luca veà ngaøy Leã Nguõ Tuaàn khi caùc moân ñoà ñöôïc baùp-teâm trong Ñöùc Thaùnh-Linh vaø caùc löôõi baèng löûa taïm thôøi xuaát hieän treân ñaàu hoï. Nhöng Luca khoâng bao giôø noùi ñaây laø söï “baùp-teâm baèng löûa”. Hôn theá nöõa, chuùng ta coù theå tìm thaáy söï coå vuõ hoaëc söï chæ daïy naøo trong caùc thö tín göûi cho caùc tín höõu laø phaûi “chòu baùp-teâm baèng löûa”: khoâng? Khoâng. Vì vaäy, khaù an toaøn ñi ñeán keát luaän raèng caùc Cô-ñoác-nhaân khoâng neân tìm kieám pheùp baùp-teâm baèng löûa.
Moät Phuùc AÂm Giaû Ñöôïc Laáy Ra Töø Kinh Thaùnh
(A False Gospel Derived From Scripture)
Thöôøng xuyeân chính Phuùc AÂm bò trình baøy sai bôûi caùc muïc sö vaø giaùo sö, bôûi vì hoï khoâng xem xeùt vaêm maïch, daãn ñeán vieäc giaûi thích sai Kinh thaùnh. Söï daïy doã sai laàm lieân quan ñeán aân suûng cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi nhan nhaûn vì chính lyù do naày.
Chaúng haïn, caâu noùi cuûa Phaoloâ veà söï cöùu roãi laø saûn phaåm cuûa aân suûng chöù khoâng phaûi cuûa vieäc laøm, ñöôïc tìm thaáy trong EÂpheâsoâ 2:8, ñaõ bò laïm duïng ñeå khueách tröông thaønh moät Phuùc AÂm giaû, vì taát caû vaên maïch ñaõ bò boû qua. Phaoloâ ñaõ vieát:
Vaû, aáy laø nhôø aân suûng, bôûi ñöùc tin, maø anh em ñöôïc cöùu, ñieàu ñoù khoâng phaûi ñeán töø anh em, beøn laø söï ban cho cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. AÁy chaúng phaûi bôûi vieäc laøm ñaâu, haàu cho khoâng ai khoe mình (EÂpheâsoâ 2:8-9).
Nhieàu ngöôøi chæ chuù yù khoâng caâu noùi cuûa Phaoloâ veà söï cöùu roãi bôûi aân suûng, moät quaø taëng, chöù khoâng phaûi laø keát quaû cuûa vieäc laøm. Töø choã ñoù thoâi, cuõng ñaõ maâu thuaån vôùi lôøi chöùng cuûa haøng traêm caâu Kinh thaùnh, nhöõng lôøi ñoù trích ra maø khoâng coù lieân quan giöõa söï cöùu roãi vaø neân thaùnh. Moät soá ngöôøi thaäm chí caøng tieán xa khi noùi raèng vaäy neân, söï aên naên khoâng caàn thieát phaûi coù cho söï cöùu roãi. Ñaây laø moät ví duï kinh ñieån veà vieäc Kinh thaùnh ñaõ bò giaûi nghóa sai nhö theá naøo vì côù ñaõ boû qua vaên maïch.
Tröôùc tieân, chuùng ta xem xeùt ñoaïn Kinh thaùnh thöïc ra ñang xem xeùt noùi gì trong tính troïn veïn cuûa noù. Phaoloâ khoâng noùi raèng chuùng ta ñaõ ñöôïc cöùu bôûi aân suûng, nhöng chuùng ta ñaõ ñöôïc cöùu nhôø aân suûng, bôûi ñöùc tin. Ñöùc tin laø moät phaàn phöông trình cöùu roãi nhieàu nhö laø aân suûng. Kinh thaùnh ñaõ coâng boá raèng ñöùc tin khoâng coù vieäc laøm thì voâ ích, cheát vaø khoâng theå cöùu ñöôïc (xem Gia-cô 2:14-26). Do vaäy, Phaoloâ khoâng daïy raèng söï neân thaùnh laø khoâng caàn thieát trong söï cöùu roãi. OÂng noùi raèng nhöõng noã löïc cuûa chính chuùng ta khoâng phaûi laø nhöõng ñieàu ñoù cöùu chuùng ta, nhöng ñoù chæ laø khi chuùng ta ñaùp öùng vôùi aân suûng cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi baèng ñöùc tin thì söï cöùu roãi môùi thöïc söï xaûy ra trong ñôøi soáng cuûa chuùng ta. Keát quaû cuûa söï cöùu roãi luoân luoân laø söï vaâng lôøi, boâng traùi cuûa ñöùc tin chaân thaät. Baèng caùch xem caån thaän vaên maïch maø khoâng caàn ñi ñaâu xa ngay caâu keá tieáp, ñieàu naày ñöôïc chöùng minh. Phaoloâ noùi:
Vì chuùng ta laø vieäc Ngaøi laøm ra, ñaõ ñöôïc döïng neân trong Ñöùc Chuùa Gieâ-su Christ ñeå laøm vieäc laønh maø Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ saém saün tröôùc cho chuùng ta laøm theo (EÂpheâsoâ 2:10).
Toaøn boä lyù do chuùng ta ñöôïc cöùu bôûi Ñöùc Thaùnh-Linh, baây giôø laø taïo vaät môùi trong Ñaáng Christ, vì vaäy chuùng ñaõ coù theå böôùc ñi trong coâng vieäc laønh cuûa söï vaâng phuïc. Do vaäy phöông trình cöùu roãi cuûa Phaoloâ gioáng nhö theá naày:
AÂn suûng + Ñöùc tin = Söï cöùu roãi + Vaâng phuïc
Ñieàu ñoù coù nghóa laø, aân suûng coâng vôùi ñöùc tin baèng (hay keát quaû laø) söï cöùu roãi coäng vôùi söï vaâng phuïc. Khi aân suûng cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi ñöôïc ñaùp öùng bôûi ñöùc tin, keát quaû luoân laø söï cöùu roãi vaø nhöõng coâng vieäc laønh.
Song nhöõng ai ñaõ ñem nhöõng lôøi cuûa Phaoloâ ra khoûi vaên maïch cuûa noù thì hoï ñaõ döïng ra moät coâng thöùc gioáng nhö theá naày:
AÂn suûng + Ñöùc tin – Vaâng lôøi = Söï cöùu roãi
Ñieàu ñoù coù nghóa laø, aân suûng coäng ñöùc tin khoâng coù (hoaëc tröø ñi) söï vaâng lôøi baèng (hoaëc keát quaû) söï cöùu roãi. Ñoù laø söï taø giaùo khaùc xa vôùi Kinh thaùnh muoán noùi.
Neáu chuùng ta ñoïc theâm moät ít nöõa vaên maïch cuûa nhöõng lôøi cuûa Phaoloâ, thì chuùng ta cuõng sôùm phaùt hieän thaáy raèng tình caûnh ôû EÂpheâsoâ cuõng gioáng nhö moïi nôi Phaoloâ ñaõ giaûng daïy. Coù nghóa laø, nhöõng ngöôøi Do-thaùi ñaõ ñang daïy cho nhöõng ngöôøi ngoaïi môùi tin Chuùa cuûa Phao-loâ raèng hoï ñaõ phaûi chòu caét bì vaø giöõ moät soá leã nghi theo luaät cuûa Moâi-se neáu hoï muoán ñöôïc cöùu. Ñieàu naày naèm trong boái caûnh caét bì vaø caùc coâng vieäc leã nghi khaùc maø Phaoloâ ñaõ coù trong taâm trí khi oâng ñaõ vieát veà “caùc coâng vieäc” ñoù khoâng cöùu ñöôïc chuùng ta (xem EÂpheâsoâ 2:11-22).
Neáu chuùng ta ñoïc theâm moät chuùt nöõa thoâi, xem xeùt theâm vaên maïch cuûa toaøn boä thö tín cuûa Phaoloâ göûi cho Hoäi thaùnh EÂpheâsoâ, thì chuùng ta thaáy raát roõ raøng Phaoloâ ñaõ tin raèng söï neân thaùnh raát ñoái vôùi söï cöùu roãi:
Phaøm nhöõng söï gian daâm, hoaëc söï oâ ueá, hoaëc söï tham lam, cuõng chôù neân noùi ñeán giöõa anh em, theo nhö caùch xöùng ñaùng cho caùc thaùnh ñoà. Chôù noùi lôøi tuïc tæu, chôù gieãu côït, chôù giaû ngoä taàm phaøo, laø nhöõng ñieàu khoâng ñaùng, nhöng thaø caûm taï ôn Chuùa thì hôn. Vì anh em phaûi bieát roõ raèng keû gian daâm, oâ ueá, tham lam, töùc laø keû thôø hình töôïng, khoâng moät keû naøo ñöôïc döï phaàn keá nghieäp cuûa nöôùc Ñaáng Christ vaø Ñöùc Chuùa Trôøi. Ñöøng ñeå cho ai laáy lôøi giaû traù phænh doã anh em; vì aáy laø nhaân nhöõng ñieàu ñoù maø côn thaïnh noä cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi giaùng treân caùc con baïn nghòch (EÂpheâsoâ 5:3-6).
Neáu Phaoloâ ñaõ tin raèng aân suûng cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi cuoái cuøng roài cuõng cöùu roãi moät soá ngöôøi voâ luaân, baát khieát hoaëc tham lam khoâng chòu aên naên, thì chaéc oâng ñaõ khoâng bao giôø vieát nhöõng lôøi ñoù. YÙ nghóa nhöõng lôøi cuûa Phaoloâ muoán noùi ñöôïc kyù thuaät laïi trong saùch EÂpheâsoâ 2:8-9 chæ coù theå ñöôïc hieåu ñuùng trong vaên maïch cuûa toaøn boä thö tín cuûa oâng göûi cho Hoäi thaùnh EÂpheâsoâ.
Söï Thaát Baïi Cuûa Hoäi Thaùnh Ga-la-ti
(The Galatian Fiasco)
Lôøi cuûa Phaoloâ trong thö tín cuûa oâng göûi cho Hoäi thaùnh Galati ñaõ bò giaûi nghóa ngoaøi vaên maïch cuûa chuùng gioáng nhö vaäy. Keát quaû ñaõ laø söï boùp meùo Phuùc AÂm, chính ñieàu naày Phaoloâ ñang hy voïng söûa sai trong thö tín cuûa mình göûi cho nhöõng ngöôøi Galati.
Toaøn boä chuû ñeà thö tín cuûa Phaoloâ göûi cho ngöôøi Galati laø “Ñöôïc cöùu bôûi ñöùc tin, chöù khoâng phaûi bôûi vieäc laøm theo luaät phaùp”. Nhöng Phaoloâ ñaõ coù muoán cho ñoäc giaû cuûa mình seõ keát luaän raèng vaøo thieân ñaøng khoâng caàn thieát phaûi neân thaùnh khoâng? Taát nhieân laø khoâng.
Tröôùc tieân, chuùng ta chuù yù thaáy raèng laïi moät laàn nöõa Phaoloâ ñaõ choáng ñoái nhöõng ngöôøi Do Thaùi ñeán Galati vaø ñang daïy cho nhöõng ngöôøi môùi tin Chuùa raèng hoï seõ khoâng ñöôïc cöùu neáu hoï khoâng chòu pheùp caét bì vaø vaâng giöõ Luaät Phaùp Moâi-se. Phaoloâ ñaõ nhieàu laàn ñeà caäp cuï theå ñeán vaán ñeà pheùp caét bì trong thö tín cuûa oâng, vì ñoù döôøng nhö ñaõ trôû thaønh söï nhaán maïnh chuû yeáu cuûa nhöõng ngöôøi tuaân giöõ luaät phaùp Do-thaùi (Ga 2:3, 7-9, 12; 5:2-3, 6, 11; 6:12-13, 15). Phaoloâ ñaõ khoâng taâm caùc tín höõu ôû Galati coù quaù vaâng lôøi maïng linh cuûa Ñaáng Christ; OÂng quan taâm laø hoï coù coøn ñaët ñöùc tin cuûa hoï nôi Ñaáng Christ ñeå ñöôïc cöùu roãi khoâng, nhöng trong chæ pheùp caét bì vaø trong nhöõng noå löïc yeáu ôùt ñeå giöõ luaät giöõ Luaät Phaùp Moâi-se.
Khi chuùng ta xem xeùt toaøn boä vaên maïch cuûa thö tín göûi ñi cho Hoäi thaùnh Galati, chuùng ta chuù yù thaáy oâng vieát trong chöông 5:
Nhöng, ví baèng anh em nhôø Thaùnh Linh chæ daãn, thì chaúng heà ôû döôùi luaät phaùp. Vaû, caùc vieäc laøm cuûa xaùc thòt laø roõ raøng laém: AÁy laø gian daâm, oâ ueá, luoâng tuoàng, thôø hình töôïng, phuø pheùp, thuø oaùn, tranh ñaáu, ghen gheùt, buoàn giaän, caõi laãy, baát bình, beø ñaûng, ganh goå, say söa, meâ aên uoáng, cuøng caùc söï khaùc gioáng nhö vaäy. Toâi noùi tröôùc cho anh em, nhö toâi ñaõ noùi roài: “Heã ai phaïm nhöõng vieäc theå aáy thì khoâng ñöôïc höôûng nöôùc Ñöùc Chuùa Trôøi”. (Ga 5:18-21).
Neáu Phaoloâ ñaõ muoán chuyeån taûi cho Hoäi thaùnh Galati raèng hoï ñaõ coù theå baát khieát maø ñöôïc vaøo thieân ñaøng, vaäy chaéc oâng ñaõ khoâng bao giôø vieát nhöõng lôøi nhö theá naày. Söù ñieäp cuûa oâng khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi baát khieát ñaõ coù theå vaøo thieân ñaøng, nhöng nhöõng ngöôøi laøm cho aân suûng cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi vaø söï hy sinh cuûa Ñaáng Christ ñaõ bôûi thaønh voâ ích bôûi söï coá gaéng tìm kieám söï cöùu roãi cuûa hoï bôûi pheùp caét bì vaø Luaät Phaùp Moâi-se khoâng theå naøo cöùu ñöôïc. Khoâng phaûi pheùp caét bì ñem ñeán söï cöùu roãi. Ñöùc tin trong Chuùa Gieâ-su môùi ñem ñeán söï cöùu roãi laøm thay ñoåi caùc tín höõu trôû thaønh nhöõng taïo vaät môùi thaùnh khieát:
Vì ñieàu yeáu caàn chaúng phaûi söï chòu caét bì, hay laø söï chaúng chòu caét bì, beøn laø trôû neân ngöôøi môùi (Ga 6:15).
Laïi moät laàn nöõa, Taát caû nhöõng ñieàu naày cho thaáy vieäc xem xeùt vaên maïch trong khi giaûi nghóa Kinh thaùnh thaät quan troïng bieát bao. Caùch duy nhaát maø Phuùc AÂm coù theå bò beùo meùo baèng phöông tieän cuûa Lôøi Chuùa laø baèng caùch boû qua vaên maïch. Chuùng ta chæ coù theå töï hoûi veà taám loøng cuûa caùc “muïc sö” ñang laøm ñieàu naày theo caùch raønh raønh nhö theá ñoù thì khoâng theå laø chuyeän voâ tình ñöôïc nhöng laø coá yù.
Chaúng haïn, ñaõ coù laàn toâi nghe moät muïc sö ñaõ coâng boá raèng chuùng ta khoâng neân ñeà caäp ñeán côn thaïnh noä cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi khi chuùng ta giaûng Phuùc AÂm, bôûi vì Kinh thaùnh noùi raèng, “maø khoâng nhaän bieát loøng nhaân töø cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi ñem ngöôi ñeán söï aên naên sao?” (Roâ 2:4). Do ñoù theo ngöôøi naày, caùch thích hôïp ñeå coâng boá Phuùc AÂm laø chæ noùi ñeán tình yeâu vaø söï nhaân töø cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi maø thoâi. Ñoù chaéc laø ñieàu ngöôøi ta nghó seõ daãn ngöôøi ta ñeán choã aên naên.
Nhöng khi chuùng ta ñoïc vaên maïch cuûa rieâng caâu naày maø vò muïc sö ñdaõ trích töø chöông hai cuûa saùch Roâma, thì chuùng ta khaùm phaù ra raèng caâu Kinh thaùnh naày ñöôïc boïc bôûi nhöõng caâu Kinh thaùnh noùi veà söï phaùn xeùt vaø côn thaïnh noä thaùnh cuûa Ngaøi! Vaên maïch gaàn nhaát cho thaáy raèng khoâng coù chuùt khaû naêng naøo Phaoloâ coù yù muoán noùi nhö nhöõng gì vò muïc sö ñoù ñaõ giaûng. Ñoaïn ñoù noùi raèng:
Vaû, chuùng ta bieát raèng söï phaùn xeùt cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi ñoái vôùi keû laøm nhöõng vieäc nhö theá, laø hieäp vôùi leõ thaät. Hôõi ngöôøi ñoaùn xeùt keû phaïm nhöõng vieäc döôøng aáy maø mình cuõng phaïm kia, vaäy ngöôi töôûng raèng chính mình ngöôi seõ traùnh khoûi söï phaùn xeùt cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi sao? Hay laø ngöôi khinh deå söï dö daät cuûa loøng nhaân töø, nhòn nhuïc, khoan dung Ngaøi, maø khoâng nhaän bieát loøng nhaân töø cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi ñem ngöôi ñeán söï aên naên sao? Bôûi loøng ngöôi cöùng coûi, khoâng aên naên, thì töï chaát chöùa cho mình söï giaän veà ngaøy thaïnh noä, khi seõ hieän ra söï phaùn xeùt coâng bình cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi, laø Ñaáng seõ traû laïi cho moãi ngöôøi tuøy theo coâng vieäc hoï laøm: Ai beàn loøng laøm laønh, tìm söï vinh hieån, söï toân troïng vaø söï chaúng heà cheát, thì baùo cho söï soáng ñôøi ñôøi; coøn ai coù loøng choáng traû, khoâng vaâng phuïc leõ thaät, maø vaâng phuïc söï khoâng coâng bình, thì baùo cho hoï söï giaän vaø côn thaïnh noä. Söï hoaïn naïn khoán khoù giaùng cho moïi ngöôøi laøm aùc, tröôùc cho ngöôøi Giu-ña, sau cho ngöôøi Gôø-reùc (Roâ 2:2-9).
Söï ñeà caäp cuûa Phaoloâ ñoái vôùi loøng nhaân töø cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi laø noùi veà loøng nhaân töø maø Ñöùc Chuùa Trôøi baøy toû trong vieäc laøm chaäm treã laïi côn giaän cuûa Ngaøi! Vaø moät ngöôøi töï hoûi laøm sao vò muïc sö ñaõ coù theå noùi moät caâu ngôù ngaãn nhö vaäy caên cöù vaøo vaên maïch roäng hôn cuûa Kinh thaùnh, ñaày daãy nhöõng ví duï cuûa nhieàu ngöôøi giaûng caùch coâng khai caûnh baùo caù toäi nhaân aên naên.
Söï Nhaát Quaùn Cuûa Kinh Thaùnh (Scriptures Consistency)
Bôûi vì Kinh thaùnh ñöôïc soi daãn bôûi moät Thaân vò, cho neân thoâng ñieäp cuûa Kinh thaùnh nhaát quaùn hoaøn toaøn. Ñoù laø lyù do taïi sao chuùng ta coù theå tin caäy vaên maïch ñeå giuùp chuùng ta giaûi nghóa nhöõng gì Ñöùc Chuùa Trôøi muoán noùi trong thoâng ñieäp ñaõ ban cho. Ñöùc Chuùa Trôøi seõ khoâng noùi ñieàu gì ñoù chæ trong moät caâu maø maâu thuaån vôùi moät caâu khaùc nöõa, vaø neáu thaáy Ngaøi ñaõ coù noùi nhö vaäy, thì chuùng ta caàn phaûi tieáp tuïc nguyeân cöùu cho ñeán khi söï giaûi nghóa cuûa chuùng ta cho hai caâu ñoù hoaø hôïp vôùi nhau. Chaúng haïn, trong moät vaøi choã trong Baøi Giaûng treân Nuùi cuûa Chuùa Gieâ-su, tröôùc tieân coù theå cho thaáy döôøng nhö Ngaøi ñang maâu thuaån, thaäm chí ñang chöõa sai, moät luaät luaân lyù cuûa Cöïu-öôùc. Chaúng haïn:
Caùc ngöôi coù nghe lôøi phaùn raèng: “Maét ñeàn maét, raêng ñeàn raêng” Song ta baûo caùc ngöôi, ñöøng choáng cöï keû döõ. Traùi laïi, neáu ai vaû maù beân höõu ngöôi, haõy ñöa maù beân kia cho hoï luoân (Mat 5:38-39).
Chuùa Gieâ-su ñaõ trích tröïc tieáp Luaät Phaùp Moâi-se vaø ñaõ noùi ñieàu ñoù döôøng nhö ñaõ maâu thuaån vôùi chính luaät phaùp Ngaøi ñaõ tríc